Met ingang van 2020 gelden er in de EU (Europese unie) voor enkele emissiestoffen reductiepercentages (voor: NH3, NOx, SO2, NMVOS en PM2,5). Deze relatieve reductiedoelstellingen moeten worden gerealiseerd ten opzichte van de emissies in het emissiejaar 2005. Herberekeningen van emissiereeksen door nieuwe inzichten, hebben als gevolg dat de te reduceren emissie jaarlijks kan verschillen.
Emissies van luchtverontreinigende stoffen voor toetsing reductiedoelstelling
Deze tabel geeft een overzicht van de emissies van de luchtverontreinigende stoffen ten behoeve van de toetsing aan reductiedoelstelling. Hiervoor geldt de zogeheten NEC (National Emissions Ceiling )-definitie, en die heeft tot gevolg dat deze cijfers afwijken van de tabel ‘Luchtverontreinigende emissies’. De verschillen zijn dat de emissies van Wegverkeer en Visserij worden berekend op basis van verkochte brandstof, en dat de emissies van Zeescheepvaart en de NOx- en NMVOS-emissies van Mestmanagement en Landbouwbodems niet worden meegenomen voor het toetsen aan het reductiedoel. Deze emissiegegevens worden ook internationaal, in de vorm van het Informative Inventory Report (IIR (Informative Inventory Report )) en bijbehorende NFR (Nomenclature for Reporting ) tabellen geleverd aan EMEP (European Monitoring and Evaluation Programme )/EEA.
NEC (National Emissions Ceiling
)-stoffen en PM-emissies in kiloton, van 1990 t/m 2023
*) Limiet: Max. (EU (Europese unie)) toegestane emissie 2020-2029
|
|
1990
|
2000
|
2005
|
2010
|
2020
|
2021
|
2022
|
2023
|
Limiet*
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ammoniak (NH3) | |||||||||
| Industrie, Energie en Raffinaderijen | 4,61 | 3,88 | 3,84 | 3,00 | 2,92 | 2,89 | 2,56 | 2,45 | |
| Verkeer | 0,98 | 4,45 | 5,04 | 3,98 | 3,47 | 3,55 | 3,58 | 3,93 | |
| Consumenten | 3,75 | 3,98 | 4,04 | 4,14 | 4,19 | 4,22 | 4,24 | 4,27 | |
| HDO en Bouw | 0,65 | 0,55 | 0,56 | 0,56 | 0,59 | 0,60 | 0,60 | 0,67 | |
| Landbouw | 336,63 | 162,06 | 141,72 | 122,73 | 113,39 | 111,66 | 109,41 | 105,08 | |
| Totaal | 346,62 | 174,92 | 155,20 | 134,41 | 124,57 | 122,92 | 120,38 | 116,38 | 135,03 |
| Stikstofoxiden (NOx) | |||||||||
| Industrie, Energie en Raffinaderijen | 188,43 | 101,60 | 92,28 | 65,73 | 42,12 | 41,69 | 39,20 | 34,40 | |
| Verkeer | 401,39 | 306,55 | 268,37 | 207,30 | 118,76 | 113,73 | 107,82 | 105,66 | |
| Consumenten | 20,72 | 19,90 | 17,03 | 14,48 | 6,01 | 6,71 | 5,69 | 5,03 | |
| HDO en Bouw | 11,98 | 11,86 | 7,50 | 7,14 | 3,20 | 3,45 | 2,99 | 2,86 | |
| Landbouw | 8,79 | 9,62 | 11,42 | 18,49 | 4,92 | 5,25 | 3,77 | 3,79 | |
| Totaal | 631,32 | 449,52 | 396,60 | 313,15 | 175,01 | 170,83 | 159,48 | 151,75 | 218,13 |
| Zwaveldioxide (SOx) | |||||||||
| Industrie, Energie en Raffinaderijen | 168,11 | 61,69 | 57,21 | 32,06 | 18,38 | 19,61 | 18,40 | 16,26 | |
| Verkeer | 27,44 | 15,35 | 9,93 | 3,17 | 0,67 | 0,63 | 0,64 | 0,68 | |
| Consumenten | 1,15 | 0,53 | 0,44 | 0,53 | 0,37 | 0,40 | 0,39 | 0,39 | |
| HDO en Bouw | 1,39 | 0,88 | 0,20 | 0,25 | 0,13 | 0,12 | 0,09 | 0,11 | |
| Landbouw | 0,03 | 0,03 | 0,03 | 0,06 | 0,09 | 0,10 | 0,08 | 0,05 | |
| Totaal | 198,12 | 78,48 | 67,81 | 36,07 | 19,64 | 20,87 | 19,60 | 17,50 | 48,82 |
| Niet-methaan-VOS (NM-VOS) | |||||||||
| Industrie, Energie en Raffinaderijen | 172,79 | 90,80 | 62,32 | 57,50 | 37,23 | 35,91 | 35,14 | 32,40 | |
| Verkeer | 202,45 | 86,01 | 55,54 | 40,77 | 30,04 | 29,48 | 28,32 | 28,64 | |
| Consumenten | 51,84 | 50,15 | 48,91 | 52,20 | 64,95 | 54,91 | 57,64 | 59,42 | |
| HDO en Bouw | 75,57 | 35,91 | 33,02 | 33,69 | 30,52 | 29,57 | 30,03 | 30,20 | |
| Landbouw | 0,59 | 1,19 | 2,37 | 7,24 | 2,50 | 2,72 | 1,95 | 2,14 | |
| Totaal | 503,23 | 264,04 | 202,16 | 191,39 | 165,24 | 152,60 | 153,09 | 152,78 | 185,99 |
| Fijn stof (PM2,5) | |||||||||
| Industrie, Energie en Raffinaderijen | 21,63 | 7,81 | 5,90 | 4,43 | 3,63 | 3,78 | 3,64 | 3,26 | |
| Verkeer | 25,80 | 17,11 | 12,89 | 7,29 | 3,77 | 3,57 | 3,35 | 3,23 | |
| Consumenten | 8,51 | 8,41 | 8,39 | 9,02 | 5,56 | 5,70 | 5,79 | 5,84 | |
| HDO en Bouw | 0,67 | 0,71 | 0,57 | 0,56 | 0,62 | 0,66 | 0,70 | 0,86 | |
| Landbouw | 0,61 | 0,64 | 0,61 | 0,68 | 0,66 | 0,65 | 0,62 | 0,58 | |
| Totaal | 57,22 | 34,67 | 28,36 | 21,97 | 14,24 | 14,35 | 14,09 | 13,77 | 17,87 |
Overschrijdingen reductiedoelstellingen periode 2020-2029.
De emissies (uitstoot) van de verzurende stoffen ammoniak (NH3), stikstofoxiden (NOx) en zwaveldioxide (SO2) zijn sterk afgenomen in de periode 1990-2000. Ook de emissies van fijn stof (PM2,5) en vluchtige organische stoffen (niet-methaan-VOS; NMVOS) zijn sterk gedaald in deze periode. Na 2000 namen de emissies van de meeste stoffen verder af, maar minder sterk dan in de periode daarvoor. De NOx-emissie daalde nog wel in hetzelfde tempo als de voorgaande periode. De SO2-emissie bleef tussen 2003 en 2007 stabiel en is na 2007 verder gedaald. De emissies van alle NEC (National Emissions Ceiling ) (National Emissions Ceiling )-stoffen voldoen in 2023 aan de relatieve reductiedoelstellingen die gelden voor de periode 2020-2029.
Onder CLRTAP (Convention on Long-Range Transboundary Air Pollution )/Gotenburg protocol blijken de emissies van NMVOS in 2020 nog boven de 2020-2029 reductiedoelstelling te liggen. Oorzaak is het toepassen van nieuwe inzichten in de emissies van NMVOS uit mestmanagement en landbouwbodems (NOx en NMVOS uit deze bronnen hoeven niet onder de NECD (National Emissions Ceiling Directive ) worden meegeteld). Deze nieuwe inzichten waren in het jaar waarin de reductieafspraken zijn vastgelegd nog niet wetenschappelijk erkend, hetgeen het mogelijk maakt om bij het niet realiseren van de reductiedoelstellingen, hiervoor een zogenaamde adjustment aan te vragen. Hiermee wordt voorkomen dat landen onevenredige gevolgen ondervinden van het zo compleet mogelijk toepassen van de wetenschappelijk kennis (State of the Art). Deze adjustment voor het emissiejaar 2020 in is 2022 geaccepteerd, waarmee wordt voldaan aan de reductiedoelstelling voor de periode 2020-2029.
Verklaring trends in NECD-stoffen
Uitstoot stikstofoxiden (NOx) met ruim 76% afgenomen sinds 1990
De NEC (National Emissions Ceiling )-reductiedoelstelling voor 2020-2029 is voor stikstofoxiden 45% ten opzichte van 2005. Sinds 2005 is de uitstoot gedaald met 62% en voldoet daarmee ruim aan de NEC-reductiedoelstelling. Voor de periode vanaf 2030 geldt een reductiedoelstelling van 61%, waar de huidige reductie nu ook aan voldoet.
De NOx-emissies zijn tussen 1990-2023 gedaald met 76%, van 631,3 kton naar 151,7 kton. Dit komt vooral door:
- de emissie-eisen aan personenauto's en vrachtverkeer (Euro-normen);
- maatregelen zoals toepassen van SCR (Selectieve Katalytische Reductie) in de industrie, bij raffinaderijen en in de energiesector;
- betere isolatie en een grotere inzet van hoogrendementsketels in woningen en bedrijfsgebouwen;
- een lagere steenkoolinzet in de Energiesector.
De dalende trend voor de NOx-emissies zet zich voort in 2023, deze nemen met 7,7 kton af ten opzichte van 2022. Deze dalende trend wordt veroorzaakt door afnemende emissies in de Industrie-sectoren en bij Consumenten (als gevolg van de hoge aardgasprijzen), de sector Verkeer en Vervoer (steeds moderner wagenpark) en Elektriciteitsopwekking (minder elektriciteit opgewekt met steenkool).
Uitstoot zwaveldioxide (SO2) met 91% afgenomen sinds 1990
De NEC-reductiedoelstelling voor 2020-2029 is voor zwaveldioxide 28% ten opzichte van 2005. Sinds 2005 is de uitstoot gedaald met 74% en voldoet daarmee ruim aan de NECD (National Emissions Ceiling Directive )-reductiedoelstelling. Voor de periode vanaf 2030 geldt een reductiedoelstelling van 53%. Hier wordt nu al aan voldaan.
De uitstoot van zwaveldioxide is tussen 1990 en 2023 met 91% gedaald, van 198,1 kton naar 17,5 kton.
In de periode 1990-2007 zijn de SO2-emissies vooral gedaald door het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) voor de energiesector, raffinaderijen, de industriesector en het verzuring-convenant met de energiesector. De maatregelen waarmee de reductie werd bereikt, zijn:
- rookgasreiniging bij raffinaderijen, de industrie en de energiesector;
- overgang van olie- naar gasstook bij raffinaderijen en in de chemische industrie;
- inzet van kolen met een lager zwavelgehalte in de kolengestookte energiecentrales.
Naast de reductie in de bovengenoemde sectoren is de SO2-emissie van verkeer en vervoer afgenomen door de verlaging van het zwavelgehalte van de brandstoffen.
De lagere SO2-emissie in periode 2007-2013 komt vooral doordat raffinaderijen zijn overgeschakeld op het stoken van gas in plaats van olie, en door het verder aanscherpen van normen voor het maximaal zwavelgehalte van rode diesel, die wordt gebruikt door de binnenvaart, visserij en (voor 2013) door mobiele werktuigen.
In 2023 is de SO2-emissie ten opzichte van 2022 verder afgenomen met 2,1 kton. De afname vond vooral plaats bij de Raffinaderijen (lager zwavelgehalte in het gebruikte raffinaderijgas) en Elektriciteitsopwekking (minder steenkool gebruikt).
Uitstoot ammoniak (NH3) met 66% afgenomen sinds 1990
De NEC-reductiedoelstelling voor 2020-2029 is voor ammoniak 13% ten opzichte van 2005. Sinds 2005 is de uitstoot met 25% afgenomen. Daarmee voldoet de uitstoot aan de NEC-reductiedoelstelling. Voor de periode vanaf 2030 geldt een reductiedoelstelling van 21%. Ook daar voldoet de huidige uitstoot van ammoniak aan.
De uitstoot van ammoniak is tussen 1990 en 2023 gedaald met 66%, van 346,6 kton naar 116,4 kton.
De afname tijdens de periode 1990-2013 is het gevolg van krimp van de veestapel, eiwitarm voer, afdekken van mestopslagen, emissiearm bemesten en emissiearme stallen. De grootste bijdrage leverde emissiearm bemesten. Hierbij vervluchtigt er weinig ammoniak, waardoor er meer stikstof in de bodem beschikbaar komt voor het gewas en er minder kunstmest nodig is.
Tussen 2014 en 2017 neemt, na een jarenlange daling, de uitstoot van ammoniak weer toe. De twee belangrijkste oorzaken voor deze stijging zijn de groei van de melkveestapel en de veranderde voedselsamenstelling voor het vee. Deze toename werd voor een deel afgezwakt door schonere stalsystemen voor varkens en pluimvee.
Vanaf 2018 nemen de NH3-emissies weer af. Dit komt door afnemende dieraantallen van rundvee, (fok)varkens en pluimvee (leghennen), een verdere toename in het gebruik van vooral emissiearme varkensstallen en de verplichte mestverdunning bij toepassing van mest op klei en veen grasland.
De emissie van NH3 nam in 2023 met 4 kton af ten opzichte van 2022. Deze afname vindt vooral plaats in de sector Landbouw en heeft verschillende oorzaken: in 2023 is het aantal dieren afgenomen (varkens, vleeskalveren en pluimvee), de hoeveelheid stikstof in varkensmest is afgenomen, en er is meer pluimveemest verwerkt en geëxporteerd. In de sector Verkeer nemen NH3-emissies vergeleken met 2022 juist iets toe, met 0,3 kton, doordat moderne dieselauto’s met SCR-katalysator een hogere NH3-emissie hebben.
Uitstoot vluchtige organische stoffen (NMVOS) met 70% afgenomen sinds 1990
De NEC-reductiedoelstelling voor 2020-2029 is voor NMVOS 8% ten opzichte van 2005. Sinds 2005 is de uitstoot van NMVOS met 24% afgenomen. Daarmee voldoet de uitstoot aan de NEC-reductiedoelstelling. Voor de periode vanaf 2030 geldt een reductiedoelstelling van 15%. Ook hieraan voldoet de huidige NMVOS-uitstoot.
De NMVOS-emissies zijn tussen 1990 en 2023 gedaald met 70%, van 503,2 kton naar 152,8 kton.
Dit komt vooral door maatregelen in het kader van het Koolwaterstoffen 2000-programma en het Nationaal Reductieplan NMVOS (VROM (Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer), 2005). Daarnaast zijn de emissies in de verkeerssector gedaald, doordat de emissie-eisen voor het wegverkeer (Euro-normen) regelmatig zijn aangescherpt.
In 2020 nam de totale uitstoot van NMVOS met 8,7 kiloton toe ten opzichte van 2019 door de gestegen verkoop van handdesinfectiemiddelen tijdens de coronapandemie. Daarna zijn de totale NMVOS-emissies weer gedaald. In 2023 is de totale uitstoot van NMVOS 12,5 kton lager dan in 2020, en 0,3 kton lager dan in 2022. Echter, de emissie door handdesinfectiemiddelen laat sinds 2021 juist weer een stijgende lijn zien; in 2023 zijn deze emissies 2,9 kton hoger dan in 2022.
Uitstoot fijnstof (PM2,5) met 76% gedaald sinds 1990
De NEC-reductiedoelstelling voor de periode 2020-2029 is voor fijnstof 37% ten opzichte van 2005.
Sinds 2005 is de uitstoot van PM2,5 met 51% afgenomen. Daarmee voldoet de uitstoot aan de NEC-reductiedoelstelling. Voor de periode vanaf 2030 geldt een reductiedoelstelling van 45%. Ook daar voldoen de huidige PM2,5-emissies aan.
De fijnstofuitstoot is tussen 1990 en 2023 met 76% gedaald, van 57,2 kton naar 13,8 kton.
Deze afname vond vooral plaats bij de bedrijven en het (weg)verkeer. De afname bij de bedrijven (industrie, energiesector en raffinaderijen) is vooral te danken aan milieuregelgeving, waaronder het Besluit Emissie-Eisen Stookinstallaties (BEES) en de Nederlandse Emissie Richtlijn Lucht (NER). Dit heeft geleid tot maatregelen zoals procesaanpassingen en een toename van het gebruik van luchtfilters. De daling bij het wegverkeer is het gevolg van de Europese emissie-eisen aan nieuwe auto's.
Ten opzichte van 2022 namen de PM2,5 emissies in 2023 met 0,3 kton af. Deze afname doet zich vooral voor in de industrie, als gevolg van dalende vraag door hoge energieprijzen; en in de energiesector door minder inzet van steenkool.